Appropriately subtitled “The Famous, Fascinating and Ordinary People of the Serbian Diaspora” Mikasinovich’s latest book Memorable Encounters delights us with a compilation of vignettes, insights and views of some of the extraordinary characters, “movers and shakers” and just plain regular people he has met, interviewed or dined with the past five decades after his arrival as a student in America from his native Serbia. Among the people interviewed are a Nobel Laureate, a Crown Prince, a billionaire, a singer popular on both sides of the Atlantic, a former spy and many others. Some of the names you will recognize and others you will not but each short encounter is a story to be remembered and shared. *** Branko Mikašinović – „Nezaboravni susreti; poznati, fascinantni i obični ljudi srpske dijaspore“ Sa prikladnim podnaslovom „Poznati, fascinantni i obični ljudi srpske dijaspore“, najnovija knjiga Mikašinovića „Nezaboravni susreti“ oduševiće vas kolekcijom vinjeta, uvida i pogleda nekih izvanrednih likova, „pokretača i tresača“ , ali i običnih ljudi koje je autor upoznao, intervjuisao ili s njima večerao u proteklih pet decenija, nakon što je kao student iz rodne Srbije došao u Ameriku. Među intervjuisanim ljudima su i nobelovac, prestolonaslednik, milijarder, pevač koji je popularan sa obe strane Atlantika, bivši špijun i mnogi drugi. Neka imena ćete prepoznati, a druga ne, ali svaki kratki susret je priča koju treba pamtiti i deliti.

U dobu u kojem se neretko raspravlja o gubitku karaktera (samo)razumljivosti umetničkih dela sa jedne, i njihovoj komodifikaciji usled dominacije aktuelnog, medijski zasnovanog kapitalizma, s druge strane, Vlatko Ilić u knjizi Estetički ogledi o savremenoj umetnosti: teatar privida i boli zagovara jedan drukčiji pristup problematici savremenog stvaralaštva. Analizirajući prilike u kojima se estetski uspela dela pojavljuju kao umetnost, a time i polje odnosa između društvenih relacija i umetničkih praksi, Ilić posebnu pažnju posvećuje doživljaju savremene umetnosti, te obrazlaže zašto bi iskustvo umetnosti trebalo misliti kao kvir iskustvo dezorijentisanosti, koje kao takvo može biti transformativno. Ova knjiga otuda predstavlja svojevrsnu odbranu umetnosti, a naročito pozorišne umetnosti, u trenutku kada nas mnogobrojni medijski proizvodi industrije zabave preplavljuju i prisiljavaju na bezumnu optičku potrošnju. Divna Vuksanović

„Svet u kome živimo, nije se promenio. On je muški u svim aspektima značenja maskulinog principa. Novi milenijum, koji fasciniran moćima tehnologije sa jedne strane, i globalnim strategijama „new age filozofije” sa druge, temu kulturnog značenja polnosti renovira u jednom drugačijem, lelujavom, fluidnom i fleksibilnom ključu, ipak ostaje u okvirima tradicionalnog razlikovanja muškosti i ženskosti. U svojoj okrenutosti ka mitu o progresu, i potpuno asporbovana univerzalnom logikom kapitala, savremena kultura, čini se da više nego ikada ranije, potvrđuje maskulini princip kontrole, zauzdavanja i nadvladavanja prirode, kao dominantan”. Dr Zorica Tomić, vanredni je profesor na Filološkom fakultetu u Beogradu, gde predaje Kulturologiju i Komunikologiju. Muški svet ispituje ugaone kamenove i simboličku paradigmu zapadnoevropske kulture, za koju autorka smatra da je u potpunosti apsorbovana principom maskuliniteta. Pored više studija i monografija u kojima učestvuje kao koautor, Zorica Tomić je samostalno objavila knjige Komunikologija, Komunikacija i javnost i Poljubac u doba kuliranja.

U ovoj knjizi tekstove o Ratku Božoviću napisali su, sa njim duhovno srodni, vrednosno bliski, sa razlikama koje obogaćuju dijaloški opredeljeni, problemski i ljudski srodni autori. Autori tekstova u ovoj knjizi su Ratkove kolege i prijatelji, sagovornici i sabesednici, saradnici i saborci, saputnici i sapatnici, učenici i studenti, pratioci i sledbenici, poznavaoci njegovog dela i njegovog bitisanja. Svesni smo da je ova knjiga samo delimično obuhvatila i zahvatila Ratkov opus, sfere interesovanja, uticaj, školu, teoriju, sledbenike, stil i harizmu. Za obuhvatniji prikaz njegovog stvaralaštva potreban je veći prostorni i vremenski okvir od onog koji smo u pripremanju ove knjige imali. Ratka Božovića je greh smestiti u jednu knjigu, a još veća greška bila bi da nema knjige o njemu. Ovo je samo prvi korak i neka vrsta putokaza i uputa budućim istraživačima u dublje istraživanje i analiziranje njegovog stvaralaštva. Ova knjiga je sama sebe napisala i uredila. Svaki autor je odabrao svoj ugao i fokus, svoju tačku oslonca, svoju boju i svoju notu. Slaviša Orlović

Kina: zmaj izvajan u srcu pisma delom jeste zbirka eseja koji su objavljivani raznim povodima po časopisima koji su želeli da u sebi imaju i poneku kinesku temu, u zbornicima radova, na predavanjima. Potreba da se sve to sabere u jednu knjigu javila se neočekivano, u trenucima bačenosti u jedan od kosmičkih ciklusa, u spiralno uvrtanje, u obrtanje oko sopstvene ose, u poniranje i izviranje iz životnih virova. Da li će se nekim čudom obnoviti čarolija života, koja pulsira u zemlji, vetru, vodi, vatri, vazduhu, ne znam. Ne znam ni da li će u toj, po mnogo čemu, neshvatljivoj, magičnoj, tajanstvenoj igri, gde je samo nekoliko trenutaka koji su uistinu vredni življenja, ova knjiga naći svoje mesto. Kina: zmaj izvajan u srcu pisma u sebi nosi poneku iskru vatri kineske duše. Možda će neko privučen njenim plamom uzeti mrvicu topline koju ona u sebi nosi. A ako bar na tren osetite ljubav, onda sve ovo ima nekakvog smisla.

Period XIV veka je period zaokreta ka novim kulturnim vrednostima Evrope i sveta. Na tlu Italije niče jedna nova kultura koja ne podrazumeva samo redefiniciju umetnosti već i promenu načina poimanja sveta. Reč je o renesansnom čoveku koji stvara nove vrednosti i iz toga proizlaze radikalne promene u književnosti, slikarstvu, vajarstvu i arhitekturi. Renesansa je nova epoha u istoriji Evrope. Nurdberg analizira i pokazuje šta je u XIV veku u Italiji bilo realno, tačno, šta je istorijska činjenica a šta je proizvod mitova i fatazmogorija.

Sve tekstove koji ulaze u sastav knjige Horizont Hispanija, bez obzira na vrstu, obim i vreme nastanka, pojedinačno odlikuje osobeni kritički senzibilitet, kao i visoka književnoteorijska i književnoistorijska vrednost, koji su već potvrđeni njihovim prethodnim objavljivanjem u periodičnim publikacijama, dok objedinjeni, ovom prilikom, u tematski (španski, potom hispanoamerički pisci) i hronološki (od srednjeg veka do savremenog doba) skladnu i homogenu celinu čine pravu riznicu saznanja koja će uveliko doprineti unapređenju kako hispanskih tako i sefardskih studija u našoj sredini.

Knjiga sadrži tematski povezane oglede i odabrane prevode iz savremene arapske književnosti, najvećim delom nastale na osnovu autorovog bliskog praćenja i neposrednog uvida u misaone i književne tokove širom arapskog sveta tokom druge polovine XX veka, razdoblja intenzivnog traganja za samosvojnim kulturnim identitetom, ozbiljno poremećenim kolonijalnom dominacijom i sabijenim u konzervativno mrtvilo jalovog tradicionalizma. Bez upoznavanja sa stvaralaštvom srazmerno malo poznatih pisaca koji su krčili puteve savremenoj arapskoj literaturi, a od kojih su neki dosezali univerzalne umetničke domete, nemoguće je razumeti aktualni trenutak arapske književnosti koja sve više privlači pažnju i van onog dela sveta u kome se govori i piše arapskim jezikom.

Mislio sam da je Imenarom impresivni krug Jelisavetinog sagledavanja Ćosićevih dela zatvoren. Ali pred nama je još jedna njena istraživačka knjiga o Ćosiću – Dobrica Ćosić o…, koja ga predstavlja kao velikog mislioca širokih životnih i sudbinskih nacionalnih pogleda. Ne može se reći da Ćosićeva misaonost nije do sada bila primećena. Bila je više usput u književnim prikazima i u izvesnim prigodnim tekstovima Ljube Tadića, Mihaila Đurića i Mihaila Markovića. Ali se nije slutilo da je ovolika, u ovakvom dijapazonu, da je sistematizovana i konstantna, za divljenje. Takva upućuje da istorija srpske filozofije druge polovine dvadesetog veka ima u Ćosiću jednog od najvećih mislilaca koji je odgovoran i pred životom i pred narodom. Ako se ova obimna knjiga uporedi sa ne baš obimnom knjigom Slobodana Glumca, koji je Iva Andrića otkrivao kao skrivenog mislioca, može se doći do zanimljivih poređenja ove dvojice naših najvećih pisaca, što valja ostaviti radoznalim čitaocima. Samo po sadržaju ove knjige može se izdvojiti bar dvadeset tema za dobre doktorske teze o Dobrici Ćosiću. Iz Recenzije Milovana Vitezovića

U mnogim teorijama zamućena je ne samo međuzavisnost dru-štva i kulture već i veza između pojedinca i kulture. Kultura kao kreacija i „priraštaj“ vrijednosti ne može se realizovati bez pojedinca, bez stvaralačke ličnosti. Nastojanje da se odnos društva i kulture vidi kao odnos dominacije i podrijeđivanja, u stvari, dovodi u pitanje samostalnost i specifičnost kulture u odnosu na društvo. Nema ni autonomije stvaralačke ličnosti ako se kultura uspostavlja kao nadindividualna vrijednost. Tendencija koja nastoji da dokaže apsolutnu, bez ostatka, zavisnost kulture od društva, kao i zavisnost kreativne ličnosti od vladajuće kulture, toliko je sporna da je ne vrijedi i komentarisati. Ne vrijedi je oporicati tamo gdje je izostalo suočavanje sa višim nivoom individualne samopotvrde i kreativne svijesti. A kultura koja ne brani individualitet i totalitet sporna je u svojim temeljima.

Ažurni kritičari i radoznali čitaoci, koji su bili u prilici da se sretnu sa knjigom eseja Blisko kraju Ramiza Hadžibegovica, dočekaće s radošću i njegovo novo djelo jer је ono suštinski nastavak njegovog dosadašnjeg uspješnog istraživanja našeg tradicionalnog nasleđa. U njemu је vidljivo autorovo misaono umijeće da sa relevantnim saznanjima, individualnom proživljcnošću, bljcskom mcditacija i stilskom ljepotom blikuje antropološko, filozofsko, etičko i estetičko kazivanje о vrijednostima оbičаја, rituala i manifestacija svakodnevnog života nasih predaka i njihovog pogleda na svijet. Nekad ustaljeni stil življenja i vremešna ljestvica vrijednosti, u velikoj mjeri su danas na isteku а već ih prati zaborav. Na to пе pristaje autor ovog dragocjenog brevijara. Njemu је neprihvatljiva njihova smrtnost, nestajanje bez ostatka, jer је blizak uvjerenju kad prestanemo da vrednujemo svoje iskonske vrijednosti, prestajemo da cijenimo sebe i djelotvomost svoje čovječnosti. Bez toga iskustva necemo znati ni ko smo ni odakle stižemo. Što је najgore, nećemo moći ostati u sеbi, ni izaci iz sebe. Ako se пе shvati sta је bilо unazad, teško ćе se shvatiti šta ćе da se dešava i unaprijed. I kad је tradicija, kao danas, poljuljana u svojim temeljima, bilо bi lakomisleno povjerovati da je potpuno prevaziđena, da je zanemarljiva ро onome što је u njој bilo mudro, dobro i lijepo, da nе govorimo о njenim nesvjesnim i arhetipskim slojevima. Zbog silovitog ubzanja i strukturalnih promjena savremene civilizacije, nijedna ranija epoha nije manje znala šta је bilа njena prošlost. Stoga imati takvu moć pamćenja i takvu analitičnost u odnosu na tradiciju, kao sto је ima autor ove knjige, navodi me na pomisao da је on, uslovno govoreći, stigao do vlastite definicije tradicionalnih vrijednosti. Teško је reći sta mu је bilо od veće pomoći: pojmovna ili intimna saznanja, diskurzivni ili emotivni uticaji. Pouzdana istraživanja, dožvljaji i sjećanja, kao nataložena individualna iskustva, propustena su kroz divna stanja osjećajnosti i ne malo nostalgije. То autoru nije smetalo da pokaže, kao lucidni analitičar, da u tradiciji kojom se bavi nije bilо sve dobro i prikladno, ali i više od toga, da nijе bilо ni sve loše i spomo. Kad se završi čitanje ovog dragocjenog spisa, priziva se opaska Lorensa Darela: Jedno bitnо pitanje cvili i jeca lijeca , duže od ostalih: odakle dolazimo, kuda idemo? Realizovano esejističkim fragmentima, u djelu Ramiza Hadžibegovića vidljivo је nastojanje da se „pokrije“ cjelina i bitnost svijeta tradicije i ostvari njeno prevrednovanje. Ono pripada onim tvorevinama koje su i poslednja odbrana tog svijeta i njegovog dostojanstva. Ratko Božović

dr Dragan Pavlović, urednik časopisa Dialogue, Pariz, profesor anestezije i intenzivne medicine, Dalhousie University, Halifax. Canada, Ranije: profesor patofiziologije, European University, Belgrade; profesor i direktor laboratorije za eksperimentalnu anesteziologiju, Universität Greifswald; istraživač INSERM 408 (226), Université Paris 7, Pariz. Kao što je bilo u klasičnim fašističkim državama, demokratija je skoro potpuno iščezla i održava sa samo u proceduri izbora predsednika države (gde je takođe kontrolisana kompleksnim izbornim sistemom) ili na najnižim lokalnim i nevažnim nivoima. Važne odluke se donose od ekspert timova i tela krupnih finansijskih korporacija. Demokratija je verovatno samo neka veoma vešta metoda za održavanje na vlasti koja mora da dopusti da ta vlast bar teorijski može da se promeni. Namera du se postigne što viši nivo pravde je sadržana u njenom konceptu, ali se aktualizovanjem te namere sama demokratija opravdava. Kad viši interesi ovaj proces ugrožavaju, dobijamo neku vrstu fašizma, i to je ono što danas često imamo u tzv Zapadnom društvu. Suština pretpostavke je da su SAD postavile previsok ali pogrešan moralni cilj – uništenje druge nuklearne sile i time, koristeći utilitarnu logiku, došle do zaključka da su sva sredstva dozvoljena kako bi se taj cilj ostvario. Taj cilj smatra se „opravdava“ gotovo sve druge na moralnoj lestvici niže rangirane amoralne akte, ako su u službi istvarenja tog cilja. To bi bila suština MEITa. Kako to nije razvijena ideologija već jedna trivijalno pogrešna stategija, verovatno se konflikt može rešiti kroz dijalog između dve strane. „Nedavno je objavljena knjiga Dragana Pavlovića, našeg intelektualca koji je dugo živeo na Zapadu i osnivača časopisa Dialogue (Pariz), a čiji je naslov Američki pohod na Rusiju (2022). On smatra da su „SAD, naročito posle 1945, sebi stavile za cilj uništenje Rusije“ (1-2). Lozinka „Rusija se mora uništiti“ (RMU), tokom vremena, postala je politička fiks ideja američke elite, „apsolutno luda preokupacija SAD i njihov opsesivni nagon“ (6), „paranoidna, potpuno luda opsesija“, natkrilivši sve druge političke vrednosti. Tako je u SAD nastao vladajući „korigovani model fašizma“, koji Pavlović naziva i „militaristički i ekonomski integrativni totalitarizam“ (MEIT; 2-3). Upravo totalitarizam, generisan iz ove fiks ideje, uspeo je da do naših dana gotovo sasvim uništi američku demokratiju. Fiksacija SAD na Rusiju, koja postoji više od pola veka, došla je ne samo zbog nuklearne moći SSSR/Rusije, već i zbog golemih resursa ove zemlje. U raspravama iz šezdesetih i sedamdesetih godina vođenim u SAD, na koje se Pavlović poziva, „centralna ideja je bila da je Rusija zauzela ogromnu teritoriju i da nafta i drugi vredni minerali, gas itd. ispod te teritorije treba da pripadnu svima (a posebno SAD)“ (118).“ Slobodan Antonić

Ramiz HadžibegovićIz svoje književne radionice Ramiz Hadžibegović, alhemičar davno zaboravljenih snova, opet nam donosi svoje gotovo mitske priče, na način da vječitim nostalgičarima vraća nadu da nije sve izgubljeno. Naprotiv, čuvajući sjećanja, on je sačuvao jedan oduhovljeni mikrokosmos, jedan svijet po kojem se, koliko-toliko još raspoznajemo, po tradiciji i običajima kazujemo, podjednako sa sjetom i radošću. U toj čulno-poetičkoj magiji, Hadžibegović portretiše jedan život izvoran, puten, ničim neomeđen, u čijem se tkanju ljudska duša istovremeno raduje i tuguje od boli, snova, meraka i sevdaha, sve dotle dokle čovjek samog sebe vodi i dokle ga širina svijeta zavodi. Dodir nepovrata, knjiga je književne topografije, podjednako i za porodičnu i opštu biblioteku i, naravno, za muzej kulture sjećanja. Ramiz Hadžibegović iz svoje bogate antikvarnice daruje nam malo-veliko kulturološko-fenomenološko parče intime naše duhovne prošlosti, običaja, navika, ostavljajući ga u nasljeđe kao kristalno ogledalo u kome će buduća vremena i ljudi tragati za (sno)viđenjem dodira i svjetova u kojem je život nosio ime stvarnog života. Mnogo stvarnije od današnjeg. Konačno, Ramiz Hadžibegović je, autentičnim i nesvakidašnjim esejističkim štivom, izbrušenim u draguljarnici njegovog duha, markantni svjedok i tumač znakova, tema i priča naše dalje i bliže prošlosti, na način da će se po njegovim literarnim mapama u dalekoj budućnosti rekonstruisati ljepota jednog izvornog svijeta i čovjeka kakve smo nekad znali. Željko Rutović