COVEK I PRIRODA - ZDRAVLJE LJUDI U VOJVODINI Izdavac: Matica Srpska - Univerzitet u Novom Sadu Mek povez 354 str.

ANA HOFMAN NOVI ŽIVOT PARTIZANSKIH PESAMA Izdavač - Biblioteka XX vek, Beograd Godina - 2016 210 strana 17 cm Edicija - Biblioteka XX vek ISBN - 978-86-7562-131-7 Povez - Broširan Stanje - Kao na slici, tekst bez podvlačenja SADRŽAJ: Predgovor UVOD: MUZIKA, POLITIKA, AFEKT Metodologija i analitički aparat I O PARTIZANSKIM PESMAMA KAO NASLEĐU Šta je „socijalističko muzičko nasleđe`? Partizanske pesme kao „sporno` muzičko nasleđe Folkloristički narativi Partizanske pesme kao nacional (izova)no nasleđe? II NOVI ŽIVOT PARTIZANSKIH PESAMA Partizanske pesme i zvučni kolektiv - Kombinat Pevajući aktivizam Izazovi samoorganizacije Ženski glasovi Politike prostora III PARTIZANSKE PESME KAO AFEKTIVNA SILA Zvučni afekt Teorije zvučnog materijalizma Afektivnost partizanskih pesama Iskustvo zvuka i društvenost(i) muzike Muzika, afekt, sećanje: kontroverze iskustva zvuka IV ANTISENTIMENTALIZAM I „NOVA ISKRENOST` „Nova iskrenost` ,,Nova iskrenost` u muzici (Anti) sentimentalizam V PARTIZANSKE PESME KAO PESME OTPORA Antifašizam bez partizana Revolucija bez socijalizma VI PARTIZANSKE PESME KAO PROTESTNA MUZIKA ZAKLJUČAK: PARTIZANSKE PESME KAO KOMERCIJALIZOVANI OTPOR? Zvuci,,romantičnog antikapitalizma`? Između društvenog angažmana i `estradnog aktivizma` Politike uživanja i zabave Radikalni idealizam i utopija Radikalni amaterizam BIBLIOGRAFIJA Pesmarice partizanskih pesama Intervjui Arhivski izvori Izvori s interneta INDEKS IMENA `Ova knjiga nastala je u daleko radikalnijoj stvarnosti od one u kojoj je pisana verzija na slovenačkom jeziku – Glasba, politika afekt (2015). Pripremala sam je u Brazilu, koji se trenutno suočava sa još drastičnijim društvenim raslojavanjima uslovljenim ekonomskom i političkom krizom. U sistemskom nasilju koje se sprovodi pod izgovorom krize, najsiromašniji ne samo da ostaju lišeni osnovnih socijalnih i ljudskih prava već su u svakodnevnoj borbi za preživljavanje suočeni i sa novim oblicima rasizma i fašizma. Redovne posete Mareu (Maré), drugoj najvećoj po veličini faveli u Rio de Žaneiru i rad grupe Muzikultura (Musicultura) kojoj sam se pridružila, iznova su me uverili u važnost muzike u mobilizaciji ljudi za dizanje glasa protiv represije i u borbi za socijalnu pravdu. Evropa, s druge strane okeana, pod udarom takozvane izbegličke krize, sve okovanija žicom i pretvorena u nacistički logor novog doba, svedoči o bujanju fašizma u najrazličitijim oblicima i sa različitim licima, koji postaju legitiman deo društvene stvarnosti. Zato ova knjiga govori o pitanjima koja prevazilaze studiju slučaja i slovenački kontekst. Ona poziva na nova promišljanja o ulozi antifašizma u političkoj mobilizaciji i participaciji kroz muziku i zvuk: govori o kolektivnom muzičkom delovanju kao načinu političkog angažmana, o potencijalima, ali i izazovima delovanja samoorganizovanih muzičkih kolektiva i, na kraju, o potencijalima reaktualizacije iskustva i nasleđa antifašizma u neoliberalizmu. Novi život partizanskih pesama razmatra da li i kako kritičko okretanje ka muzičkoj prošlosti može da bude izvor emancipacije i istražuje izazove i domete takvog pristupa. Kriza neoliberalizma nesumnjivo je proizvela nove fašizme, ali je isto tako reaktualizovala antifašističke i socijalističke ideje. U trenutku u kome je razbuktavanje novih oblika protesta postalo deo političke svakodnevice, te ideje dobijaju nov život. Ipak, ne možemo reći da se radi isključivo o tome da Drugi svetski rat ne prestaje da služi kao diskurzivno bojno polje za najveća društvena i politička trvenja i danas, sedamdeset godina posle njegovog završetka. Na delu su nove borbe za „stare” vrednosti, za koje se iznova treba (iz)boriti – nove partizanske i druge „buntovničke politike 21. veka” (da se poslužim formulacijom Srećka Horvata i Igora Štiksa). Činjenica da se partizanske, revolucionarne i radničke pesme ponovo čuju na ulicama svedoči o važnosti dizanja glasa, glasnog izražavanja otpora i bučnog zalaganja za društvene promene. Tu nastupaju muzika i zvuk: utišani glasovi udruženi u zvučni kolektiv učestvuju u stvaranju novih političkih subjektiviteta, ali i upozoravaju na izazove prilikom zauzimanja jasnih ideoloških pozicija. U burnim vremenima i kriznim situacijama, prigušene, potisnute i zaboravljene melodije ponovo se vraćaju da nas upozore na ograničenja racionalnog u političkoj borbi, te na radikalne potencijale čulnog i afektivnog. Ali koliko se ti glasovi zaista čuju i da li su uši onih kojima su upućene spremne za njihov zvuk? Partizanske pesme su dugo bile utišane kao ideologizovani zvuk čiju su društvenu angažovanost usmeravale partijske elite. Nakon raspada Jugoslavije, antifašističko nasleđe postalo je simboličko breme na leđima „novih građana”, i kao takvo izopšteno je iz referentnog okvira zvaničnih politika sećanja u postjugoslovenskim nacionalnim državama. Njegov revolucionarni, društveno angažovani i emancipatorski značaj je nakon 1991. godine bio minimalizovan i neutralizovan. Revizionistički procesi u novim državama, bivšim jugoslovenskim republikama, izjednačili su pojmove antifašizma, socijalizma, komunizma i totalitarizma, a partizanske pesme su kao „zvučna propaganda totalitarnog režima” morale biti udaljene od naših ušnih membrana. Sada one, preobučene u novo ruho, dobijaju nove živote. Ali nismo li potcenili istorijski značaj ideje antifašizma i njenu vitalnost, aktuelnost i potencijal? Ne radi li se zapravo o zagrobnom životu i oživljavanju pomalo prašnjavih mitova kao rezultatu fascinacije mladih generacija „ponovnim otkrivanjem herojske prošlosti” o kojoj nisu mogli saznati iz istorijskih čitanki? Kada govorimo o Srbiji, nedavna sudska rehabilitacija Draže Mihailovića i aktuelni postupak rehabilitacije Milana Nedića nedvosmisleno pokazuju da se nad antifašizmom nadvija sve veća senka antikomunizma. Muzejske postavke u kojima vidimo slike kolaboracionista i partizana jedne pored drugih kao deo strategija „nacionalnog pomirenja” i ublažavanja ideoloških podela kroz relativizaciju kolaboracije, i crkveni obredi na partizanskim grobljima, uvođenje novih praznika – kao što je, na primer, Dan sećanja na srpske žrtve u Drugom svetskom ratu) i izmenjeni scenariji zvaničnih komemoracija – govore o ništa manje opasnim tendencijama da se iz jugoslovenskog antifašističkog pokreta istisne borba za društvenu, klasnu, rasnu, rodnu i druge jednakosti i socijalna prava. Ono što ostaje je nacionalno oslobođenje od okupatora, neutralizovano i oslobođeno „problematičnih” ideoloških konotacija. Stoga, za razliku od Grčke, Turske ili Španije, Austrije, Francuske i Nemačke, gde je antifašistički repertoar neizbežna muzička podloga različitih protesta, pevanje partizanskih pesama u postsocijalističkim društvima ne može biti tek stvar levičarskog aktivizma. Ako nije integrisana u nacionalne narative, ova muzika mora ostati deo prošlosti sa kojom smo raskrstili. Ali, kao što je to potvrdio incident na obeležavanju sedamdeset i treće godišnjice Bitke na Kozari 2015. godine, kada je policija prekinula pesmu Oj Kozaro, i legitimisala i privela ljude koji su je pevali,1 zvuk partizanskih pesama i te kako dira u najosetljivije društvene strune, još uvek je simbol otpora nacionalizmu i fašizmu, poziva na solidarnost u postjugoslovenskim društvima i ohrabruje na borbu za transformaciju društvenih odnosa. To je jedan od razloga zašto ova knjiga, na primeru reaktualizacije partizanskih pesama, izlaže razmišljanje o političkom potencijalu muzike i zvuka, ali i progovara o izazovima i teškoćama mišljenja i praktikovanja društvenomuzičkog angažovanja u okolnostima globalnog neoliberalnog kapitalizma. Čitateljkama i čitaocima dugujem nekoliko objašnjenja u vezi sa terminološkim rešenjima. I u ovoj i u slovenačkoj verziji rukopisa, najveći izazov predstavljali su termini iz teorije afekta, pre svega iz korpusa teorija zvučnog materijalizma i zvučnog afekta. Prevodi većine termina su zapravo rezultat kolektivnih promišljanja, jer su nastali uz nesebičnu pomoć koleginica i kolega iz različitih disciplina, ali je, svakako, konačna odluka o svakom pojedinačnom izboru samo moja. Iako sam probala da terminologiju što je moguće bolje izbrusim, u određenim slučajevima sigurno će se pokazati da nisam uspela da ponudim najprecizniji prevod. Pri prevodu engleskog termina entrainment, koji je jedan od centralnih koncepata u promišljanju afekta koji proizvodi zvuk i koji označava kolektivno iskustvo zvučne vibracije, odlučila sam se za termin uglašavanje. Druga potencijalna opcija – zglašavanje već ima svoje mesto u etnomuzikološkim diskursima i podrazumeva usklađivanje visine tona na dva ili više instrumenata, obično idiofonog tipa, koji nemaju određenu visinu tona (npr. zvona). Uglašavanje mi se takođe čini zgodnim, jer implicira i u(sa)glašavanja, što dodatno potcrtava smisao originalnog pojma. Za prevod termina sociality of music, odnosno socialities of music izbor je pao na društvenost(i) muzike. Iako nisam do kraja zadovoljna ovim rešenjem, čini mi se da uspešno ističe ne samo društveni karakter izvođenja/slušanja muzike, već njen smisao aludira i na druženje kao važan aspekt društvenosti. Dok termin kolektiv upotrebljavam u kontekstu samoorganizovanih horova sa ciljem da ukažem na muzički kolektiv koji se (samo)uspostavlja kroz muzičke aktivnosti, engleski termin collectivity prevodim sa kolektivitet, pre svega da bih označila kolektivitet „afektivnih socijalnih tela” koji se uspostavlja putem zvučnih vibracija (Goodman, 2010: XX). Koristim ga da naglasim situacionu i relacionu prirodu vremensko-prostornih zvučnih susreta kroz kolektivno izvođenje/slušanje muzike. Drugi terminološki izazov predstavljali su naučni i zvanični diskursi o nematerijalnoj kulturi tesno vezani za retoriku Uneska. U tom slučaju se upisivanje političkih, društvenih i kulturnih normi u izabrana (ili izbegnuta) prevodilačka rešenja pokazalo kao poseban izazov. Pri prevodu engleskog termina heritage, odnosno slovenačkog dediščina, svesno sam se odlučila da istrajem na terminu nasleđe umesto već, u etnomuzikološkim i etnološkim diskursima, prilično odomaćenog i sve češće upotrebljavanog termina baština. Pri tom sam se delom oslanjala na pristup Ljiljane Gavrilović, koja problematizuje vezu termina baština sa patrilinearnim nasleđivanjem i nacionalističkim diskursima (2010), i Tanje Petrović, koja ukazuje na distinkciju između pojmova nasleđa i baštine, pri čemu pojam baštine artikuliše „kao skup diskursa i vrednosnih ocena koji dolaze ‘odozgo’, iz autoritativnih centara moći i zato su po prirodi normativni i hegemonijski” (2013: 32). Iako sam potpuno svesna da je skoro nemoguće izbeći diskurs kulturne baštine, posebno kada se radi o tzv. nematerijalnoj kulturi (a time i o muzici), izborom termina nasleđe htela sam da izrazim (samo)isključivanje iz preovlađujućih diskurzivnih protokola. Možda bi obrnuti postupak – insistiranje na partizanskim pesmama kao na kulturnoj baštini, kao intervencija unutar polja artikulacije diskursa – mogao biti još efektniji, ipak sam se odlučila za dosledno korišćenje termina nasleđe. U ovom trenutku mi se čini da je od dekontaminacije termina kulturne baštine od postojećih značenja kao potencijalnog otvaranja prostora za dijalog, preispitivanje i osporavanje, važnije insistiranje na aktivnoj upotrebi termina nasleđe, koji se danas sve više potiskuje na margine stručnog diskursa. Zato pominjem baštinu samo kad ukazujem na kanonizovane birokratsko-tržišne diskurse Uneska i njihovu upotrebu u naučnim narativima. Kada je reč o terminu safeguarding koji se obično prevodi kao očuvanje, zaštita ili, u retkim situacijama, nega, opredelila sam se za kon ceptualnu distinkciju između očuvanja (safeguarding) i zaštite (protection), kao što to predlaže Naila Ceribašić (2013: 295): prvi termin uključuje i očuvanje, čuvanje I zaštitu, drugi se pre svega odnosi na pravnu zaštitu kulturnih dobara. Ova knjiga jednako je participativna kao i muzičke aktivnosti koje istražuje. Plod je saradnje sa dragim drugaricama i drugovima koji su zaslužni što se Novi život partizanskih pesama pojavljuje po drugi put. Ne radi se samo o njihovoj podršci kroz razgovore i razmenu ideja ili našoj zajedničkoj svakodnevnoj borbi da na akademskom tržištu preživimo kao pojedinke, pojedinci i istraživačka grupa. Tanja Petrović, Martin Pogačar, Polona Sitar i Valter Cvijić, istraživačice i istraživači Instituta za kulturalne studije i studije sećanja Naučno-istraživačkog centra Slovenačke akademije nauka i umetnosti, prevodili su delove ove knjige sa engleskog na slovenački i u tom smislu su koautorke i koautori. Onim drugima, koji nisu direktno intervenisali u tekstu, već su ga komentarisali i tako poboljšali, takođe dugujem veliku zahvalnost: dragoj koleginici Mojci Kovačič za čitanje i komentarisanje prvog poglavlja, kao i za pomoć prilikom traženja podataka o partizanskim pesmama u Sloveniji; Otu Lutaru za sugestije u vezi sa problematikom revizionizma; Mihi Kozorogu i Mirjani Ćorković za pomoć pri formulaciji prevoda koncepata iz teorije afekta; Ivanki Huber za pomoć pri transkripciji razgovorâ. Srđanu Atanasovskom i Mariji Dumnić zahvaljujem za pomoć oko prevoda osetljive terminologije na srpskohrvatski i pri nalaženju originalnih citata; saradnicama i saradnicima Etnografskog i Muzikološkog instituta SANU na dragocenim savetima i pristupu arhivu partizanskih pesama Dušana Nedeljkovića; bibliotekarki Biljani Milenković Vuković na svesrdnoj pomoći u pribavljanju literature. Posebno sam zahvalna Slobodanu Vinuloviću, Bojani Paser i Hristini Piskulidis koji su me brižljivo upozoravali na problematične konstrukcije koje sam preuzela iz slovenačkog jezika, što je posledica mog profesionalnog i privatnog života između dva postjugoslovenska društva. Zahvalnost dugujem i recenzentima Svaniboru Petanu – pioniru slovenačke etnomuzikologije, na pomoći koju mi pruža još od vremena mojih doktorskih studija – i Mitji Velikonji, prominentnom istraživaču popularne kulture i muzike na području nekadašnje Jugoslavije, čiji me rad već godinama inspiriše. On je najviše zaslužan za srpskohrvatsko izdanje ove knjige. Tanji Petrović zahvaljujem na prijateljstvu i nesebičnoj podršci u radu svih ovih godina, a svim članicama i članovima hora Kombinat sam zahvalna ne samo zbog njihove spremnosti da sa mnom dele svoje pevanje i svoja razmišljanja, već i zbog spremnosti da otvoreno (samo)kritikuju kako svoj tako i moj rad. Članovima uže i šire porodice, mojoj najvernijoj i najzahtevnijoj čitalačkoj publici, zahvaljujem što su me trpeli, a posebno se zahvaljujem jednoj osobi koja je moj najveći kritičar i zbog koje sam morala da oštrim svoje argumente mnogo pre nego što sam ih prenela na papir. Srpskohrvatsku verziju ove knjige pripremala sam uz svesrdnu pomoć i podršku Samuela Meloa Arauža i svih koleginica i kolega iz Škole za muziku Federalnog univerziteta u Rio de Žaneiru, gde sam boravila kao gostujuća istraživačica Istraživačke fondacije države Rio de Žaneiro (Fundação de Amparo à Pesquisa do Estado do Rio de Janeiro). Njihovo akademsko i aktivističko angažovanje, a povrh svega njihova izuzetna požrtvovanost, ljudskost i toplina učinili su da ova knjiga bude posebno nadahnuta, pa su naše svakodnevne razmene duboko utkane u delove ovog teksta.` Ako Vas nešto zanima, slobodno pošaljite poruku. Sara Ahmed Kler Bišop Claire Bishop Džordžina Born Georgina Josip Broz Tito Carol Farbotko Kerol Ljiljana Gavrilović Stiv Gudman Steve Goodman Ksenija Jus Gal Kirn Miklavž Komelj Mojca Kovačić Franc Križnar Oto Lutar Luthar Brajan Masumi Hose Esteban Munjos Jose Munoz Dušan Nedeljković Tanja Petrović Ela Rajan Ella Ryan Žak Ransijer Jacques Ranciere Miško Šuvaković Tomas Turino Thomas Gordon Vait Waitt Mitja Velikonja

Ocuvana

Арнолд Гелен, један од најважнијих аутора из области философске антропологије, у књизи Прачовјек и позна култура, показује завидно познавање и културне и историјске антропологије. У књизи енциклопедијске ширине, изведеној на основу бројне емпиријске грађе, долази до низа изузетних и оригиналних синтетичких увида како о човјековим прецима и о примитивним културама, тако и о културним законитостима дугог трајања које се тичу и савременог човјека и његове цивилизације. Ово дјело одавно се сврстало у класичне списе хуманистике XX вијека. тврд повез, 360 стр.

DANIJELA MAJSTOROVIĆ DISKURSI PERIFERIJE - eseji o kulturi i društvu u poslijeratnoj Bosni i Hercegovini Izdavač - Biblioteka XX vek, Beograd; Knjižara Krug, Beograd Godina - 2013 236 strana 17 cm Edicija - Biblioteka XX vek ISBN - 978-86-7562-112-6 Povez - Broširan Stanje - Kao na slici, tekst bez podvlačenja SADRŽAJ: Predgovor I DIO - O KULTURI I KRITICI KA POLITIČKOJ KRITICI KULTURE Slučaj turbo-folka ZAŠTO SU PROMAŠENI MEDIJSKI TEKSTOVI O SLUČAJU `BEOGRAD NIJE A NIJE NI DA NIJE` GRUPA `JEZIK, MOĆ, IDEOLOGIJA` Kritička pedagogija kao vrsta praksisa u novom bosanskohercegovačkom kontekstu II DIO - O RATU I PORAĆU O KRVNICIMA, RANAMA I ISCJELITELJIMA Predstavljanje hapšenja Radovana Karadžića u medijima u BiH SAN O EVROPI O upravljanju poslijeratnim diskursom međunarodne zajednice u BiH IZGUBLJENI U PREVODU, IZGUBLJENI U TRANZICIJI III DIO - ROD U PRIVATNOJ I JAVNOJ SFERI ŽENSKI IDENTITET I I DISKURS GLAVNOG TOKA O nužnosti feminizma u tradicijskom društvu ŽENE U BIH IZMEĐU PATRIJARHATA I EMANCIPACIJE/JEDNAKOSTI Manifest feminističkih istraživanja i politika na razmeđima postsocijalizma, poraća i `tranzicije` IV DIO - ETNONACIONALNA POLITIKA I IDENTITETI POLITIKA KAO POPKULTURA U BIH Govor mržnje i njegove alternative ETNIČKI IDENTITET U BIH IZMEĐU TEORIJE I KVALITATIVNE METODOLOGIJE SAMO RIJEČ I NIŠTA VIŠE Markističko-feministička kritika diskursa i praksi `tolerancije` u BiH UMJESTO ZAKLJUČKA Postkolonijalnost, postkomunizam, poraće - viđeni s periferije Bibliografija Bibliografska napomena `Danijela Majstorović (1978), diplomirala je engleski jezik i književnost na Univerzitetu u Banjoj Luci (2000), magistrirala komunikologiju na Univerzitetu Ohajo (2003) i doktorirala lingvistika na Univerzitetu u Banjoj Luci (2006). Radi kao vanredna profesorka na Studijskom programu za engleski jezik i književnost Filološkog fakulteta u Banjoj Luci. Pre Diskursa periferije, objavila je dve knjige: Diskurs, moć i međunarodna zajednica (Banja Luka, 2007) i State and Ethnic Identity Among Youth in Bosnia and Herzegovina (sa V. Turjačaninom, Palgrave, 2013). Uredila je zbornike Living With Patriarchy: Discursive Construction of Gendered Subjects Across Cultures (sa Inger Lassen, John Benjamins, Amsterdam, 2011), U okrilju nacije (sa V. Turjačaninom, Banja Luka, 2011) i Kritičke kulturološke studije u postjugoslovenskom prostoru (Banja Luka, 2012). Tekstovi koji čene Diskurse periferije podeljeni su u četiri dela: (I) O kulturi i kritici, (II) O ratu i poraću, (III) Rod u privatnoj i javnoj sferi i (IV) Etnonacionalna politika i identiteti. “Ova knjiga je za mene prilika da na jednom mjestu sumiram sve što sam kao istraživačica i teoretičarka do sada imala priliku reći o poslijeratnom bosanskohercegovačkom društvu kao društvu koje je olako zaboravilo svoju vijekovnu multikulturalnost i socijalističku modernost, objeručke prihvatajući nacionalističku i patrijarhalnu ideologiju i širom otvarajući prostor galopirajućem divljem kapitalizmu koji mu trajno osigurava poziciju evropske periferije.” (Iz Predgovora).` Ako Vas nešto zanima, slobodno pošaljite poruku.

Tри књиге Бојана Јовановића, једног од наших најзначајнијих антрополога! Ова дела нам пружају могућност да јасније и темељније сагледамо српску прошлост, идентитет и карактер, почевши од претхришћанских времена па до савремених прилика. Duh paganskog nasledja Srpska knjiga mrtvih Pamcenje i samozaborav

JOHN G. COLLIER INDIJANCI OBIJU AMERIKA Prevod - Leonardo Spalatin Izdavač - Matica hrvatska, Zagreb Godina - 1968 280 strana 20 cm Edicija - Svjetski uspjesi Povez - Tvrd Stanje - Kao na slici, tekst bez podvlačenja SADRŽAJ: IZ PROŠLOSTI 1. Američki Indijanac i trajna nada 2. Indijanac pretpovijesti JUŽNO OD RIO GRANDE 3. Carstvo Inka 4. Dominij Asteka 5. Španjolsko osvojenje 6. Španjolska vladavina i Las Casas 7. Nastavak španjolske povijesti 8. Indijanci i republike SJEVERNO OD RIO GRANDE 9. Indijanci Sjedinjenih Država 10. Osvajanje sjeverno od Rio Grande 11. Irokezi i Čerokezi 12. Kalifornijski i ravničarski Indijanci 13. Konačna borba. Početak i pobjeda 14. Indijanski New deal U BUDUĆNOST 15. Prva interamerička konferencija o životu Indijanaca 16. Sumiranje i predskazivanje Kazalo `Jedan od najvećih svjetskih stručnjaka za Indijance istraživao je njihovu dugu i tragičnu povijest u ovom skraćenom izdanju svoga giasovitog djela. John Collier jedan je od najvećih svjetskih autoriteta za pitanje Indijanaca. Od godine 1933. do 1945. istakao se kao komisionar za indijanska pitanja. Djelo Indijanci obiju Amerika objavila je, uvezano u platno, tvrtka W. W. Norton & Company, Inc., godine 1947. na te- melju specijalnog aranžmana s The New American Library. U svibnju godine 1948. djelo je dobilo nagradu Anisfield-Wolf kao jedno od dva `najbolja djela o pitanjima ljudskih vrsta, objavljena U toku prošle godine`. Duga povijest Indijanaca zapadne hemisfere tragična je i optimistička: tragična zato što je sramotna historija bijelčeva osvojenja i pljačke - optimistička zato što otkriva ono strasno i duboko poštovanje ljudske ličnosti, ljubav prema životu i zemlji koja je Indijancu bila sveti amanet sve od kamenog doba. Djelomičan sadržaj vidljiv je iz rasporeda poglavlja: Indijanci pretpovijesti - Inke, Asteci i španjolsko osvojenje Indijanci Sjedinjenih. Država - Konačna borba - Indijanski New Deal - Predskazivanje budućnosti. Izvanredno zanimljiv i ujedno stručan način izlaganja osigurava ovoj knjizi uspjeh kod širokih slojeva čitalaca, koji ne mogu ostati ravnodušni pred jednom od najuzbudljivijih istinskih priča u kojima je povijesna zbilja nadišla fantaziju.` Ako Vas nešto zanima, slobodno pošaljite poruku. Džon Kolijer Indians of the Americas Indijanci Obeju Amerika

SRĐAN RADOVIĆ GRAD KAO TEKST Izdavač - Biblioteka XX vek, Beograd; Knjižara Krug, Beograd Godina - 2013 358 strana 17 cm Edicija - Biblioteka XX vek ISBN - 978-86-7562-117-1 Povez - Broširan Stanje - Kao na slici, tekst bez podvlačenja SADRŽAJ: Zahvalnost autora PROSTOR, IDENTITET, PAMĆENJE Odonimi Prostor i mesto Pamćenje, sećanje, identiteti (DE)KOMEMORACIJA Komemoracija pojma Dekomemoracija pojma Komemoracija ličnosti Posthumna komemoracija Dekomemoracija ličnosti Reliquiae reliquiarum kulta ličnosti Nostalgija i politički simboli `Rekomemoracija` i identitetske politike GRAD KAO ETNONACIONALNI TEKST `Etničko čišćenje` naziva ulica Nacija kao tekst Granični gradovi Simbolička konstrukcija granice GLAVNI GRAD KAO TEKST Revizija i restauracija Osvajanje simboličkog centra Dinamika simbola na potezu centar-periferija Revizija i rehabilitacija AKTERI POLITIKA I KONTRAPOLITIKA PROSTORA Fragmentovano sećanje i borba za označavanje prostora Diversifikacija aktera kreiranja gradskog teksta Hijerarhija memorijalizacije Povratak u budućnost Literatura i izvori Popis slika Indeks imena `Davno je iza nas doba kada se za antropologe moglo tvrditi da su “notorno agorafobna skupina i antiurbani po definiciji” , s obzirom na to da je čitav niz okolnosti približio stručnjake za “druge” i “egzotične” vlastitom dvorištu, i to često gradskom dvorištu. Grad i kultura grada postali su, sada već tradicionalni teren antropologije (etnologije), kao i predmet istraživanja i drugih disciplina. Grad se vremenom pretvorio u mesto opšteg interesa, zanimanja i stručne i najšire javnosti, a pitanja urbanog razmatraju se i analiziraju na najrazličitijim razinama. Ovakvo zanimanje za problematiku grada je sasvim očekivano ima li se u vidu, po svemu sudeći nepovratni tok uznapredovale urbanizacije i sveveća uspešnost i istaknutost gradskih sredina. U svetlu ovoga, podrazumevajućim se čini iskaz da “ako je tačno da pripadamo civilizaciji koja je nepovratno urbana…tada je prirodno da se javlja i porast interesovanja za nešto što se moženazvati sudbinom.”2 Ili, kako je jedan od poznatih jugoslovenskih arhitekata primetio, “činjenica što se u svesti čovekovoj oko pojma ’grad’ od vajkada oplitao jedan bogat venac slikovitih predstava, kazuje nam da je čovek oduvek bio obuzet traganjem za smislom grada; to bi moglo da znači još i to da je na vreme osetio svu njegovu sudbinsku važnost.” Sve veća koncentracija stanovništva, moći i znanja daje i dodatni simbolički značaj i istaknutost gradovima, pogotovo onim velikim – metropolama i globalnim gradovima. Može se uočiti i postojanje semiotike pojedinih gradova koji se čitaju na kodirani način i koji se mogu posmatrati kao odrazi određenog sistema znakova sa odgovarajućim značenjima – slika nekog grada vidi se kao jedinstven i celovit tekst sačinjen od više znakova, a koji određuje kako se jedan grad percipira, a često i mitologizuje.4 Katkad to znači postojanje jednog preovlađujućeg, široko rasprostranjenog značenja nekog grada koje se prenosi kroz različite javne diskurse, odnosno postojanje središnje simboličke i vrednosne predstave o određenom gradu u određenom trenutku, pri čemu se ovakvo dominantno značenje menja u zavisnosti od društvenih i političkih okolnosti. Moglo bi se reći da se slika grada sastoji od mehanički reprodukovane slike, koju najčešće stvaraju, sistematično ili ne, zvaničnici i politika, i od imaginarija koji nastaje preko određenih društvenih praksi, pri čemu se oba ova aspekta međusobno prožimaju i utiču jedan na drugi – u svakom gradu postoje društveni akteri koji imaju odlučujuće uloge u konsolidaciji njegove slike, gde dolazi do polivalentnih varijacija na osnovnu temu koje s vremenom stvaraju stereotipne i reativno čvrsto ustanovljene predstave o gradu.Osim emanacije istaknute slike sadašnjeg, gradovi poseduju potencijal I za snažnu projekciju slike o prošlosti. Oni se tako mogu posmatrati kao palimpsesti, kao nosioci sećanja na znamenitu prošlost, gde je ovakvo čitanje grada uslovljeno i vidljivim prostornim markerima, i predstavama i sećanjima, koja su ponekad potisnuta u drugi plan ili proskribovana. Središnja značenja ovakvih gradova, urbanih palimpsesta, zavise od pojedinaca, a javno konstruisani palimpsesti menjaju svoj sadržaj i simbolički kvalitet u zavisnosti od vremena I grupa koje ih stvaraju, pri čemu ovakve dominantne predstave o gradu ne moraju biti i opšte prihvaćene. Iako se namenski ne grade sa ciljem memorijalizacije, gradovi imaju kapacitet da otelotvore, materijalizuju i reprezentuju kolektivno pamćenje i da ga sublimiraju u prostoru i vremenu. Može se reći da grad poseduje kvalitete tekstualnosti I da ga je moguće posmatrati kao konstelaciju znakova I simbola, ili kao vrstu jezika, sistem hijeroglifa.8 Grad se tako može shvatati kao “tekst”, odnosno kao simbolički polygon na kojem politika sprovodi zahvate kulturne i simboličke adaptacije u skladu sa političkim i/ili nacionalnim imaginarijem; na taj način, grad se može posmatrati u komunikacijskom ključu, kao tekst, poruka sa relativno nezavisnom egzistencijom, sačinjena od kombinacije znakova koji u interakciji sa primaocima poruke stvaraju različita značenja. Grad kao tekst predstavlja arenu političkih diskursa i praksi u kojoj se kulture neprestano reprodukuju i transformišu, a istraživanje kako se tekst grada, I uopšte krajolici (landscapes) kreiraju i koriste, istovremeno govori o načinima na koje grad kao simbol osnažuje ili stvara značenja vezana za političku sferu i kolektivne identitete. Andreas Hojsen određuje city-text (što bi na naš jezik mogli prevesti kao grad kao tekst, gradski tekst ili tekst grada) kao konglomerat znakova koji se pišu, brišu I reinstaliraju, a koji se sastoje kako od postojećih vidljivih markera u prostornom okruženju, tako i od sećanja i slika prošlog. S druge strane, Maoz Azarjahu grad kao tekst (takođe označen kao city-text) vidi kao sistem znakova koji zvaničnu istoriju i identitet transferišu u semiosferu grada, sistema koji je na prvom mestu sačinjen od imena ulica, te drugih naziva u javnom prostoru koji čine reprezentacije prošlosti i preovlađujućeg sistema vrednosti u društvu, čime oni sačinjavaju važnu komponentu službenih kultura. Azarjahu time akcent stavlja na odonimsku komponentu grada kao teksta, dok je više inkluzivan pojam arhitekstura, koji uz gradsko nazivlje obuvata i fizičke objekte, mesta, spomenike i ostalu urbanu ikonografiju koji grad transformišu u prostor istorijskih sećanja, kulturnog imaginarija i političkih vizija. Grad je tako sačinjen od skupine znakova (arhitektura, spomenička baština, ulice itd.), pre svega javnih simbola i, kao većina kulturnih/antropoloških tekstova utiče na konstrukciju identiteta ljudi i formiranje i promenu kulturnih vrednosti. Fizičke i socijalne karakteristike grada neodvojive su od njima pridodatih kulturnih značenja i otkrivanje takvih značenja,te okolnosti kulturne konceptualizacije prostora, uz evidenciju i analizu uzajamnog odnosa simbolički obeleženogprostora i identiteta, mogu biti zanimljive za etnoantropološko istraživanje. Na stranicama koje slede posebna pažnja biće posvećena gradu koji se čita kao tekst u užem smislu, na način kako ga određuje Azarjahu, odnosno nazivima javnih prostora koji se posmatraju kao znakovi (na prvom mestu nazivima ulica). Naravno, imena ulica ili drugih javnih prostora nisu jedini simboli, pre svega politički, u gradskom okruženju.Oni tvore tek deo razgranatih sistema političkih simbola koji se materijalizuju preko simbola koji u različitim javnim sferama izražavaju i predstavljaju određene političke, ideološke ili nacionalne vrednosti. Politički simboli u javnom životu nisu neka neodređena ili slučajna grupa pojedinačnih simbola, već delovi polisistema koji bi se mogao odrediti kao sklop različitih sistema koji se međusobno presecaju i delimično preklapaju, a koji deluju kao strukturirana celina i promoviše određene političke, nacionalne i druge vrednosti. U gradskom prostoru, nazivi ulica (i drugih javnih prostora) kao simboli funkcionišu u sadejstvu sa drugim simboima, poput spomenika, arhitekture, muzeja i sl, mi ćemo ovde uzeti u obzir i ovakvi elementi. Kompleksne urbanističke intervencije, izgradnja spomenika i memorijala, arhitektura (posebno monumentalna), elementi su sistema simbola u gradskom prostoru koji imaju veliku značenjsku moć, a njihov deklarativni karakter nije ni skrivan od kreatora i inspiratora njihovog oblikovanja. Kao takvi, politički simboli ove vrste često su bili predmet razmatranja istraživača iz više naučnih grana, i bili su prepoznati kao sredstva politika identiteta koje su formirale svakodnevne diskurse I sisteme predstava ljudi, ne samo o prostoru kojim su okruženi, već posredno i o društvu čiji su članovi, te na kraju, I o sebi samima kao članovima određene zajednice koja obitava na tom simbolički označenom prostoru. Rad na izgradnji identiteta (političkih, nacionalnih I drugih) svakako se ne ograničava na ovakve postupke kreiranja grandioznih toposa, lokaliteta sa velikim identitetskimi političkim kapacitetom, već se sprovodi i preko ideoloških/simboličkih intervencija naizgled manjeg značaja, primerice jednostavnim zvaničnim preimenovanjem određenih prostora ili objekata, poput preduzeća, restorana, ili bioskopa. Na taj način bi se, na primer, moglo tumačiti masovno preimenovanje preduzeća i fabrika širom Jugoslavije nakon Drugog svetskog rata (Bata u Borovo, Siemens u Končar, Union u Kraš i sl.), a koje je jezički maskiralo i činjenicu da se često radilo o nacionalizovanoj I konfiskovanoj imovini. Gotovo idelalan primer za promenu naziva restorana je preimenovanje kafane Ruski car u Knez Mihailovoj ulici u Beogradu nakon oslobođenja, kad je ovakvo ime predstavljalo jasnu ideološku smetnju vlastima koje su konsolidovale socijalistički sistem, i to u jeku sukoba sa Sovjetskim Savezom. Potonja kafana Zagreb je u jednakoj meri bila simbolički trn u oku rukovodstvu koje je raniju parolu “Bratstvo i jedinstvo” promptno menjalo za poklič “Svi Srbi u jednoj državi”, te se Ruski car sticajem političkih okolnosti vratio u svoje staro zdanje. Isto tako, bioskopske dvorane koje su prostori znatnog protoka ljudi predstavljaju čestu metu jezičkog preinačavanja, te su tako sve kino dvorane u okupiranom Beogradu koje su nosile “nenacionalne” nazive (Kasina, Union, Rex…), do 1943. dobile nova “ideološki i nacionalno ‘ispravna’ imena – Nova Evropa, Šumadinac, Morava….” Ovakve intervencije u urbanu teksturu i nazive sa kojima se ljudi neizbežno susreću u svojoj svakodnevici, moguće su i najefikasnije, jer ovladavaju naoko usputnim oznakama u gradu, na koje ljudi (kojima je simbolička komunikacija putem naziva kao nosioca simbola i namenjena) redovno nailaze u svakodnevnom životu. Ovo posebno važi za ulice i njihova imena, gde je simboličko “osvajanje” značenja rada kroz (pre)imenovanje javnih urbanih prostora i najjednostavnje i najčešće.` Ako Vas nešto zanima, slobodno pošaljite poruku. Maoz Azarjahu Azaryahu Mile Budak Georgi Dimitrov Zoran Đinđić Selasije Haile Hajle Selassie Adem Jašari Vuk Karadžić Aleksandar Karađorđević Petar Karađorđević Edvard Kardelj Todor Kuljić Vladimir Iljič Lenjin Karl Marks Marx Dunja Rihtman Auguštin Josif Visarionovič Staljin Nikola Tesla Josip Broz Tito Ji Fu Tuan

Новe књига др Бојана Јовановића, једног од наших најзначајнијих савремених антрополога! Манцонијево завештање Српска књига мртвих Дух паганског наслеђа Памћење и самозаборав

Tvrd povez,format A4.Autor A.Vuletic.221 strana.Izdanje Sluzbeni glasnik Beograd 2002.Ilustrovano tablicama i crtezima

Odlično očuvana, kao nova. C24

Forum za etničke odnose, Beograd, 1998. Udžbenički format, 224 strane. Lepo očuvana knjiga. Crnogorsko pitanje, poreklo, nacionalna svest...

DUŠKR)

TIMOK ZAGLAVAK BUDŽAK SVRLJIG - NASELJA, POREKLO STANOVNISTVA, OBICAJI Izdavac: Sluzbeni glasnik, SANU Cvrst povez 769 str.

ekstavagantni govori nova grž

nova grž

nova grž

nova grž

nova grž

nova grž

nova grž

nova grž

nova grž

nova grž

nova grž